Rënia e pabesueshme e interesave të borxhit publik dhe Raiffeisen

[chartboot version= ‘3.0’ code= ‘A442’ border= ‘1’ width= ‘550’ height= ‘300’ attribution= ‘1’ jsondesc= ‘{“containerId”:”visualizationA442″,”dataTable”:{“cols”:xxx00xxx{“id”:””,”label”:”Viti”,”pattern”:””,”type”:”string”},{“id”:””,”label”:”Raiffeisen”,”pattern”:””,”type”:”number”},{“id”:””,”label”:”Bankat e tjera”,”pattern”:””,”type”:”number”},{“id”:””,”label”:”Interesi BTH 12 mujore”,”pattern”:””,”type”:”number”}xxx01xxx,”rows”:xxx00xxx{“c”:xxx00xxx{“v”:”2010″,”f”:null},{“v”:34.9,”f”:null},{“v”:34.4,”f”:null},{“v”:7.5,”f”:null}xxx01xxx},{“c”:xxx00xxx{“v”:”2011″,”f”:null},{“v”:34.2,”f”:null},{“v”:34.85,”f”:null},{“v”:7,”f”:null}xxx01xxx},{“c”:xxx00xxx{“v”:”2012″,”f”:null},{“v”:29.4,”f”:null},{“v”:37.52,”f”:null},{“v”:6.6,”f”:null}xxx01xxx},{“c”:xxx00xxx{“v”:”Qershor 2013″,”f”:null},{“v”:26.31,”f”:null},{“v”:38,”f”:null},{“v”:5.52,”f”:null}xxx01xxx},{“c”:xxx00xxx{“v”:”Shtator 2013″,”f”:null},{“v”:24.6,”f”:null},{“v”:39,”f”:null},{“v”:3.85,”f”:null}xxx01xxx}xxx01xxx,”p”:null},”options”:{“hAxis”:{“useFormatFromData”:true,”viewWindow”:{“max”:null,”min”:null},”minValue”:null,”maxValue”:null},”legend”:”right”,”title”:”Pjesa e Raiffeisen te borxhi publik dhe ecuria e interesave”,”vAxes”:xxx00xxx{“title”:null,”minValue”:null,”maxValue”:null,”viewWindow”:{“max”:null,”min”:null},”useFormatFromData”:true},{“viewWindow”:{“max”:null,”min”:null},”minValue”:null,”maxValue”:null,”useFormatFromData”:true}xxx01xxx,”animation”:{“duration”:500},”type”:”line”,”booleanRole”:”certainty”,”series”:xxx00xxx{“type”:”bars”}xxx01xxx},”state”:{},”isDefaultVisualization”:true,”chartType”:”ComboChart”}’ ]

Interesat e borxhit publik shqiptar kanë rënë me shpejtësi të paimagjinueshme dhe tashmë janë në nivele të pabesueshme. Qeveria paguante një vit më parë 7 për qind interes për bonot njëvjeçare. Në ankandin e fundit interesi mesatar qe 3.87 për qind. Kostoja e borxhit afro dy herë më lirë, do t’i kursejë qeverisë dhjetëra milionë euro në vit.

Pyetja është se çfarë e bënte borxhin publik aq të shtrenjtë gjatë viteve të shkuara dhe çfarë e ka shkaktuar këtë rënie dramatike këtë vit? Përgjigjja, sipas disa ekspertëve, qëndron te roli thuajse monopol që banka Raiffeisen pati ruajtur për shumë dhe shumë vite duke kontrolluar volumet dhe, gojët e liga thonë duke patur “bashkëpunim” të ngushtë me Ministrinë e Financave dhe Bankën e Shqipërisë.

Por dy vjet më parë ndodhi një aksident. Banka Qëndrore Europiane vendosi disa rregulla të reja për menaxhimin e rrezikut në nivel grupi për bankat paneuropiane, ose bankat që kryejnë veprimtari në më shumë se një vend të BE-së. Këto banka u detyruan të reduktojnë në bilancet e tyre peshën e borxheve sovrane, sepse pas falimentit të Greqisë, borxhet e shteteve nuk konsiderohen më 100 për qind të sigurta. E përkthyer në realitetin shqiptar, këto rregulla e detyruan Raiffeisen të Shqipërisë të ulë sasinë e titujve të borxhit publik shqiptar nën pronësi në mënyrë të ndjeshme. Dhe kështu ndodhi. Më 2010, Raiffeisen kishte 35 për qind të të gjithë borxhit publik shqiptar. Në shtator të këtij viti, kishte më pak se 25 për qind. Ajo u zëvendësua në këtë treg nga bankat e tjera private në Shqipëri, pesha e të cilave në treg u rrit nga 34 në 39 për qind. Rezultati i të gjithë kësaj qe konkurrencë më e ashpër në tregun e bonove të thesarit dhe rrjedhimisht, rënie drastike e interesave.

Në një situatë normale. autoritetet shqiptare do të duhej të kishin punuar për të shpëtuar vendin nga darët e një banke private duke i kursyer buxhetit dhjetëramilionë euro çdo vit. Por kjo nuk ndodhi. Një hetim i para disa viteve mbi këtë çështje nga Autoriteti i Konkurrencës dështoi, kur u pa se monopoli nuk qe krijuar thjeshtë si mekanizma tregu, por kishte mbështetjen e tenderuesve.

Korrelacioni mes interesave dhe pjesës së tregut nga Raiffeisen është 0.922, do të thotë se ka 92 për qind probabilitet që dy treguesit të kenë shkaktuar njëri-tjetrin.