‘Nuk ka asnjë dominim Gjerman’ (Pjesa e dytë)

Intervistë e kryer nga Klaus Brinkbäumer, Michael Sauga dhe Christian Reiermann

Kritikat ndaj rolit të Gjermanisë mbi të ardhmen e Greqisë kanë qenë të ashpëra. SPIEGEL ka intervistuar Ministrin e Financave të Gjermansë,  Wolfgang Schäuble mbi qeverinë e Athinës, ndjesitë e tij për  një Grexit dhe raportet e tij me kancelaren Merkel.

(pjesa e parë)

SPIEGEL:  Programi i ri për Greqinë e detyron qeverinë e Athinës që t’i bindet deri pikës së fundit të kërkesave të kreditorëve për vitet e ardhshme e kjo bindje do të monitorohet nga afër prej trojkës. A mos vallë Greqia do të jetë nën protektoratin e euro-zonës?

Schäuble: Jo. Për pjesën më të madhe, elementët e programit të ri kanë qenë të pranuara që në 2010. Ato thjesht nuk kanë qenë zbatuar që nga ajo kohë. Tanimë, ekonomia dhe shoqëria greke nuk ka avancuar në drejtimin e duhur. Ajo çfarë ka ndryshuar dramatikisht që nga fillimi i vitit, gjithsesi, është nevoja shtesë për financim. Sipas parashikimeve më konservatore, nevoja për financim është së paku 80 bilion €. Për shyumë njerëz, kjo është një shumë e paimagjinueshme.

SPIEGEL: Rreth 50 bilion € nga kjo shumë do të gjenerohet përmes privatizimit të aseteve të zotëruara nga qeveria Greke, përmes një fond besimi që do të supervizohet nga euro-zona. Ndërkohë që shumë grekë e shohin këtë një mënyrë për ta kolonizuar vendin.

Schäuble: Kjo është e palogjikshme. Ideja është që të gjendet një mënyrë për të vendosur një burim financimi për programet tona të ardhshme. Kur biseduam për këtë të Dielën në mbrëmje, i thashë Ministrit të Financave Greke, z. Euclid Tsakalotos: Nuk kemi për qëllim t’ju lëndojmë, por mbi mbledhjen e fondeve të mjaftueshme për shkak të problemeve financiare. Përndryshe, borxhi do të qe i madh dhe i papërballueshëm. E pa këto privatizime nuk do të funksiononte skema.

SPIEGEL: Paraardhësi i Tsakalotos, profesori enigmatik i ekonomisë Yanis Varoufakis,  ka njuë teori të ndryshme. Ai pohon se ju keni pritur gjithë këto kohë për ta nxjerrë Greqinë nga euro zonë për ta bërë atë shembull. A është e vërtetë diçka e tillë?

Schäuble: Jo. Por nuk mund të përqëndrohem aq sa për të kthyer një përgjgije të saktë pas një mbrëmje të mbushur me negociata. Pyetja kryesore është: Si mund të gjejë unë një zgjidhje të qendrueshme afatgjatë. Ne duhet të mbrojmë dhe njëkohësisht ta bëjmë të qendrueshme bashkimin monetar. Gjyshja ime thoshte gjithnjë: Zemërgjerësia e tepërt të bën qesharak. Kemi një zemërgjerësi të caktuar që prodhon të kundërtën e asaj që ke për qëllim.

SPIEGEL: Gjatë negociatave, ju dukeshit sikur ishit ai prindri strikt që përpiqet të sjellë në terezi një fëmijë të vogël.

Schäuble: Këtu është fjala për balancë. Në shtëpi, ne ishim tre vëllezër, dhe kur grindeshim, im atë gjithnjë thoshte se më i forti duhej të kritikohej. E kështu ndodhi dhe me negociatat e grekëve. Ai i cili është në pozicionin më të mirë duhet të përpiqet që të ndihmojë atë që është më i dobët. Unë këtë jam përpjekur të bëjë.

SPIEGEL: Mirëpo, impresioni jonë është se ju jeni përpjekur pa fund të negocioni qoftë edhe detajin më të vogël.

Schäuble: Të gjithë kemi mundësi të kufizuara, përpiqemi të japim më të mirën tonë. Duhet të kini parasysh këtë që të arrini të krijoni diçka të vlefshme. Siç e shihni, kam arritur në një pikë ku zbutem me kalimin e kohës.

SPIEGEL: A mund të funksionojë një program edhe në çastin kur kryeministri Alexis Tsipras shprehet se nuk e beson atë?

Schäuble: kjo është pyetja. Më parë, Tsipras e refuzoi një program të ngjashëm dhe më pas ngriti një fushatë për “jo” në referendum. Një pozicion që e mbajti dhe shumica e grekëve. Tanimë ai po bën të kundërtën e asaj që deri dje mbështeti. Diksuh me të drejtë është dyshues, por tani për tani, unë besoj tek siguria e z. Tsipras, sikundër është dhe më e drejta. Ai ka premtuar se do ta implementojë programin edhe pse ai nuk beson tek ai. Ndaj, do të shohim.

SPIEGEL: Programi i ri ka shtrënguar rripin. Pensionet duhet të refromohen, taksat të rriten dhe tregu i punës të liberalizohet. Pse mendoni se ky ilaç nuk ka funksionuar për pesë vjet do të funksionojë tani?

Schäuble: Problemi eshte se per pesë vitet e fundit ky ilaç nuk është marrë sipas rekomandimeve. Ja përse është e rëndësishme sot që këto masa të merren për të patur një efekt pozitiv në afatgjatë. Në Dhjetor, siç edhe trojka e ka bërë të qartë, Greqia nuk kishte ndërmarrë 15 reforma të rëndëisshme. Kjo duhet të ndryshojë përfundimisht.

SPIEGEL: A mund të besoni se këto reforma nuk do të implementohen?

Schäuble: Jo, përndryshe nuk do të kisha udhëtuar deri në Bruksel. Por kjo është pikërisht arsyeja se përse ne kemi nevojë për t’i kontrolluar, kontroll që juve pak më parë e portretizuar si një paternalizëm ndaj grekëve.

SPIEGEL: Bëhet fjalë për disa reforma që nuk mund të përshtaten me vendin. Ekonomia është në pikiatë, papunësia ka shkuar 25% dhe ndërkohë sistemi shëndetësor është në kolaps. Vendi nuk mund të zbatojë kërkesat e juaja.

Schäuble: I shoh gjërat ndryshe. Në 2009, Greqia kishte një deficit buxhetor prej 15% dhe deficiti aktual është pak a shumë i tillë. Të dy këto indikatorë na tregojnë se vendi ka jetuar përtej mundësive të tij dhe se ka nevojë për reforma sinjifikative. Greqia ende vazhdon të paguajë një administratë publike që është e para në Europë për sa i përket raportit të përqindjes së kostos me prodhimin ekonomik. Vendi ka shpenzime për pensionet që janë shumë mbi tepër se standartet europiane. Që duhet të adresohet dhe të rregullohet, hap pas hapi. E meqë ra fjala, kjo ka funksionuar në të gjithë vendet në krizë jo vetëm në Greqi.

SPIEGEL: Por ende, Irlanda, Spanja dhe Portugalia po vuajnë, madje edhe Qipro.

Schäuble: Nuk po them që gjithçka është e përfunduar por po përpiqem të pohoj se fillimi është i vështirë por që duhet nisur për të mbërritur. Ato vendi i kryen këto masa., që nga 1990, vendet Balltike dhe vendet e Evropës Qendrore kanë qenë shumë të suksesshme. Ne në zonën euro jemi në udhën e duhur për të mbërritur me sukses, e këto skema kanë funksionuar shumë edhe në zonat në zhvillim të ekonomisë europiane. Procesi i vendim-marrjes në Evropë është më i komplikuar se sa ai i një shteti komb, gjithsesi zona euro – përtej Greqisë – është në një formë më të mirë në shumvë vende që shpesh na shohin vëngër.

SPIEGEL: A nuk është një fakt që euro më së shumti e ndan kontinentin në vend që ta bashkojë atë?

Schäuble: Jo, nuk është e vërtetë. Por ama dëshmon që uniteti i Europës nuk është i kollajtë për t’u arritur. Është mjaft e vërtetë që Evropa është e vështirë për t’u mbajtur, është shumë burokratike dhe e komplikuar. E kam dëgjuar shpesh këtë, sidomos kur kam qenë në Amerikë. U jam përgjigjur kritikëve duke i pyetur nëse kanë ndonjë ide më të mirë për të sjellë bashkë 28 vende që kanë luftuar kundër njëri tjetrit për shekuj me radhë. Por ato nuk kanë asnjëherë një përgjigje për këtë.

SPIEGEL: Duke patur parasysh problemet që kanë pllakosur implementimin e reformave në Greqi. A mendoni se një  Grexit mbetet një mundësi?

Schäuble: Kancelari austriak, Ëerner Faymann është shprehur se kjo mund të nddohë në çdo moment.

SPIEGEL: Ne duam mendimin tuaj.

Schäuble: (qesh) Gjithçka që është dashur të thuhet për këtë temë tanimë është thënë.

SPIEGEL: Debati mbi borxhin Grek ka vazhduar për rreth pesë vite prej sot. Por politikbërësit duket se nuk kanë arritur që të gjejnë një zgjidhje. Çfarë përfndimi mund të nxirrni nga kjo?

Schäuble: Duhet të zgjerojmë më tek kompetencat e bashkimit monetar dhe ekonomik. Pesë presidentët e institucioneve Europiane kanë shprehur së fundmi propozimet e tyre. Në muajt në vijim, kjo do të jetë baza e diskutimit se çfarë duhet të bëjmë për të patur një zonë euro më të qendrueshme.

SPIEGEL: Çfarë parashikoni më saktësisht?

Schäuble: Ne na duhet që të gjenerojmë më shumë besim në euro—jo vetëm në tregjet financiare, por edhe ndër njerëz. Ne na duhet gjithashtu që të forcojmë rregullat për sa i përket statusit financiar dhe të sigurohemi që ato të aderojnë në të. Për të arritur në këto pika, ne duhet të ndryshojmë traktatet europiane në terma afatmesëm,, që është diçka e vështirë. Disa kanë frikë të bëjnë këtë lëvizje sepse diç e ngjashme do të refuzohet nga parlamentet e vendeve të tyre.

SPIEGEL: Ku qëndron problemi real që e komplikon kaq shumë?

Schäuble: Ne po shohim aktualisht që një bashkim monetar pa një bashkim politik nuk mund të funksionojë pa komplikime të tilla. Prandaj duhet të ecim më tej për të arritur një bashkim politik, fjala vjen duke forcuar akoma më tej Komisionin Europian dhe Parlamentin Europian. Por kjo do të thotë që anëtarët e shteteve duhet të heqin dorë nga sovraniteti i tyre. Ato tanimë e kanë ndërmarrë këtë hap kur kanë hequr dorë nga politikat e tyre monetare, por a janë ato të gatshëm të transferojnë politikat financiare, fjala vjen, në një nivel Evropian? Shumë kanë probleme me këtë stad.

SPIEGEL: Presidenti francez François Hollande, ka propozuar krijimin e një ministrie financash për euro-zonën e vendosjen e saj nën supervizimin e parlamentit të euro-zonës.

Schäuble: Jam edhe unë në favor të kësaj ministrie, por për të krijuar një të tillë, duhen amenduar fillimisht traktatet europiane. Isha shumë i lumtur kur e dëgjova këtë nga Presidenti Hollande dhe nga fakti që Franca po përgatitet për një propozim të tillë.

SPIEGEL: A jeni i kënaqur për faktin se shumë vende në Evropë kanë rritur kërkesat e tyre për integrim?

Schäuble: Pa dyshim, por jam gjithashtu koshient që vitet e fundit nuk kanë qenë vite të kollajta për avokacinë e futjes në Evropë. Ende, unë nuk kam hequr dorë. Jam realist, prandaj jam i pasigurtë për të pohuar nëse mund të shpëtojmë euron nëse ndërhyjmë tek traktatet. Mbase e shpëtojmë edhe pa ndërhyrë në to. Ajo që është e rëndësishme është se rregullat duhet të ndiqen dhe të përforcohen. Por kur veprohet kështu, ne akuzohemi se po bëjmë protektoratin dhe po shkërrmoqim demokracinë. Kjo nuk ka kuptim.

SPIEGEL: Në javët e fundit, na është bërë e qartë që ju dhe kancelarja nuk jeni përherë në një mendim kur vjen fjala për Greqinë. A mos vallë qe një farë teatraliteti mes jush?

Schäuble: Unë dhe kancalarja nuk kemi bërë teatër asnjëherë. Nuk është në karakterin e kancelares që të luajë role dhe as në timin. Secili ka bindjet e tij. Gjatë zgjedhjeve europiane të 1999, unë isha kryetari i bashkimit Kristian Demokrat dhe zonja merkel ishte sekretare e përgjithshme. Ne kishim një poster që na shfaqte të dy dhe ku shkruhej: “Jo përherë i njëjti mendim, por gjithnjë e njëjta udhë.” Kështu ka mbetur përherë raporti, ndonëse rolet tona kanë ndryshuar. Nuk keni pse shqetësoheni për këtë.

SPIEGEL: Koalicioni qeverisës do të ketë probleme nëse kancalarja dhe disa ministra me peshë do të kenë opinione divergjence mbi pyetje me rëndësi si ndihma ndaj Greqisë.

Schäuble: Mendimet divergjente janë pjesë e demokracisë. Në raste të tilla, duhet të gjinden zgjidhje për t’i sheshuar ato. Në këtë proces, secili ka rolin e tij, Angela Merkel është kancelare ndërsa unë jam ministër i financave. Përgjegjësia e politikanëve vjen prej posteve që ato mbajnë. Askush nuk mund t’i detyrojë ato. Nëse ndokush do të guxonte, unë do të shkoja tek presidenti dhe do t’i kërkoja dorëheqjen.

SPIEGEL: A e keni menduar diçka të till?

Schäuble: Jo. Nuk e kuptoj ku e gjetët këtë?

SPIEGEL: A po kaloni një raport krize me kancelaren Merkel?

Schäuble: Zonja. Merkel dhe unë kemi një marrëdhënie konstante; ne e dimë që mund të mbështetemi tek njëri tjetri.

SPIEGEL: Z. Minister, ne ju falenderojmë për intervistën.